فیلم رزتا Rosetta 1999

رٌزِتا طلب ناممکن یک کار بهنجار و یک زندگی معمولی است. “تو یک زندگی عادی داری. من یک زندگی عادی دارم.“[1]

رزتا ماجرای جنگ و مبارزه روزمره‌‌ی جهانِ پس از فروریختن دیوار برلین است. رزتا خواست و تلاش انسان امروز برای زیستِ شرافتمندانه است. رزتا تقلایی است برای به دام نیفتادن، تکاپویی برای آلوده نشدن به مفرها و باتلاق‌های پستِ جهان سرمایه. رزتا کنایه‌ای است به مثلِ “pull yourself up by your own bootstraps” – “با تلاش‌های خود و بدون کمک دیگران، وضعیت خود را بهبود بخشیدن” [2]

شروع ماجرای فیلم، دختری را می‌بینیم انگار گلوله‌ای که از دهانه‌ی لوله‌ی تفنگ بیرون جهیده باشد این سو و آن سو می‌دود و تقلا می‌کند برای ماندن سرکاری که شبیه به یک کارخانه است. ممارست برای ماندن و از دست ندادن شغل آنچنان ادامه دارد که کار به مداخله پلیس برای بیرون کردن رزتا می‌کشد. پیگیری برای پیدا کردن کار و گرفتن مقرری بیکاری بی‌حاصل است و به بن‌بست می‌خورد.[3] گرچه روایتی است از سال 99 میلادی بلژیک[4] ولی بی‌شباهت به زیست امروزی ما نیست،بن‌بست شغل داشتن، بن‌بست بیکاری، بن‌بست زندگی عادی، بن‌بست انسان ماندن به معنای اخلاقی.

در جهان سرمایه برای پایین نگه داشتن دستمزد و دادن حداقل دستمزد به کارگران اصطلاحی وجود دارد به نام ارتش بیکاران، سرمایه‌داران از این ارتش بیکاران دستاوردهای زیادی را عاید می‌شوند که مجال گفتن آن نیست. اینکه زیست و معیشت این بیکاران چگونه و به چه شکل است در این فیلم توسط برادران داردن بدون برانگیختن حس ترحم بیجا به خوبی نمایش داده می‌شود. مبارزه رزتا برای یک زندگی و کار معمولی است چیزی که جهان سرمایه از او دریغ کرده است و او را به سمت باتلاق بیکاری هل می‌دهد. شِمایی از آنچه پس از بیکاری در انتظار رزتا است در قالب مادر او نشان داده می‌شود، مادرِ رزتا زنی دائم الخمر است که برای برطرف کردن نیازهای خود چون خوراک و اجاره مسکن و باقی امورات تن به فاحشگی داده است.

رزتایِ شریف اما از گدایی کردن حق زندگی و مورد ترحم قرار گرفتن بیزار است آنجا که غذایی را که مادرش گدایی کرده را دور می‌اندازد و ماهیگیری می‌کند، رزتایِ شریف از دزدی کردن و دوز کلک برای به هرطریقی ادامه دادن بیزار است آنجا که پیشنهاد پسر را برای فروش دزدکی شیرینی رد می‌کند و می‌گوید من یک کار معمولی می‌خواهم و به هر دری می‌زند که شغلی پیدا کند. رزتایِ شریف از اعتیاد و فاحشگی بیزار است و شرافتمندانه زیستن را ترجیح می‌دهد و به راهکارهای پستِ جهان سرمایه برای زیستن، نه می‌گوید. رزتای شریف که به قولی زیر آب پسر را می‌زند برای به دست آوردن کار بدین جهت که او فقط می‌خواهد شغل داشته باشد، تعلل در نجات پسر از باتلاق و بیکار کردن او آنچنان تاثیر مخربی بر او می‌گذارد که مرگ و خودکشی را برمی‌گزیند. در نهایت برادران داردن به زیبایی نقبی به سَد تنهایی ادامه دادن و از پس خود برآمدن و آن مَثلِ چکمه می‌زنند و در سکانس پایانی این ریک است که دست دوستی، همکاری و همیاری به سمتش دراز می‌کند.

راهکار سرمایه به حاشیه رانده شدن است، اعتیاد است، هرزگی است، دوز و کلک و مسابقه بی‌نتیجه و رقابت با هم‌قطارامان است، راهکار سرمایه همانند آن مَثل امید بستن به تلاش و کوشش یک‌نفره است. کارگران و فرودستان گرفتار آمده در باتلاق تحجر و تعفن جهان سرمایه‌داری راه رهایی نخواهند داشت مگر با همدلی و کنار یکدیگر ایستادن و مبارزه کردن.

[1] – بخشی از ورد کودکانه‌ای که رزتا در رختخواب قبل از خواب با خود تکرار می‌کند.

[2] – این مَثل قبلا بعنوان کاری غیرممکن معنی داشته اما امروزه مردی خود ساخته معنی می‌دهد. این عبارت به داستان بارون مونکوزن، یک نجیب زاده المانی قرن هجدهم که برای گفتن داستان های بلند در مورد دستاوردهای هیجان انگیز خود به عنوان یک سرباز و مسافر جهان مشهور بود، باز می گردد. در یکی از این داستان ها، او موفق می شود خود را از یک باتلاق با کشیدن موهای خود بیرون بکشد. در فیلم مکررا شاهد تعویض چکمه‌های رزتا و همچنین افتادن رزتا و پسرک شیرینی فروش در آب و گیر کردن در باتلاق هستیم

[3]  – در نبود تشکل مترقی طبقه کارگر، جهت حق خواهی خود در جهانِ پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، آنچه دستاورد و قوانین حمایتی از کارگران داشته‌ایم همگی به یغما برده می‌شود.

[4]  – در سپتامبر 1999 طرحی برای اشتغال جوانان در دولت بلژیک توسط وزیر کار مطرح شد به نام رزتا (برای اطلاع بیشتر می‌توانید به لینک مراجعه کنید)

دانلود فیلم بهمراه زیرنویس چسبیده فارسی

دانلود فیلم رزتا Rosetta 1999